دیار ترشیز را باید سرزمین صنایع دستی بنامیم. اهالی هنرمند این دیار در گذر زمان با بهرهمندی از خلاقیت و ابتکار خود آثار مختلفی را در رشتههای مختلف بخصوص قالی بافی و رشتههای وابسته به آن خلق کنند. صنایع دستی به مجموعهای از هنر و صنعتهایی اطلاق میشود که به طور عمده با استفاده از مواد اولیه بومی و انجام قسمتی از مراحل اساسی تولید به کمک دست و ابزار دستی ساخته میشود که در هر واحد از آن ذوق هنری و خلاقیت فکری صنعتگر سازنده به نحوی تجلی یافته و همین عامل وجه تمایز این گونه محصولات از مصنوعات مشابه ماشینی و کارخانهای است .
در نیم قرن گذشته صنایع دستی به عنوان یکی از زمینههای فعالیتهای فرهنگی اجتماعی و اقتصادی در جوامع مختلف عامل بسیار مؤثری در توسعه همه جانبه بخصوص در روستاها بوده است . نگاه داشت این ارزشها و سنتهای گذشته که همان احیای صنایع دستی میباشد به عنوان دومین منبع در آمد جمعیت بزرگ روستاییان پس از کشاورزی به حساب میآید . صنایع دستی ترشیز با آثار آشنا ، زیبا ، دوست داشتنی و بعضاً دُردانه خود هنری است ملی و ملهم از ارزشهای متعالی دینی که ریشه در تاریخ فرهنگ و تمدن کهن ایران اسلامی دارد .
اگر چه امروزه صنایع دستی به عنوان یک فرایند اشتغالزا تلقی میشود اما رویکرد صنایع دستی نباید معطوف به اشتغال باشد، بلکه صنایع دستی باید فراتر از یک مرکز اقتصاد عمل کند. هنرهای دستی اگر چه به عنوان میراث گرانبهای فرهنگی منطقه مد نظر است لیکن در بُعد اقتصادی نیز در صورت تعامل با عرصههای همگن نظیر؛ صنعت گردشگری، میتواند نقش ارزندهای را در کسب در آمد و افزایش تولیدات ترشیز داشته باشد که در این صورت تبعات مثبت آن شامل؛ اشتغال، تولید ثروت، جلوگیری از مهاجرت بیرویه روستاها و ... ظهور خواهد نمود.
صنایع دستی میتواند به عنوان عامل بازدارنده مهاجرتهای فصلی و یا دائمی روستاها نقش موثری ایفا کند. میزان مشارکت زنان در تولید صنایع دستی قابل توجه است، تولید صنایع دستی در روستاها بر اقتصاد خانواده روستایی تأثیر بسزایی دارد.
یکی از دلایل مهم در توجیه جنبههای مثبت صنایع دستی مربوط به اثرات آن در مبارزه با بیکاری است. خوشختانه امروزه با امکانات گستردهای که در زمینه فروش داخلی و صدور صنایع دستی به کشورهای خارجی وجود دارد. میتوان برای نیروی زاید در بخش کشاورزی شغل و در آمد ایجاد کرد.
به تجربه ثابت شده است که ایجاد امکانات رفاهی نظیر؛ آب ، برق ، جاده و برخی از تسهیلات آموزشی و بهداشتی به تنهایی برای ماندن جمعیت در روستاها کافی نیست، بلکه عامل مهم و اساس ایجاد شغل و درآمد برای ماههای بیکاری و فراغت روستاییان است و صنایع دستی با قابلییتهای و خصوصیات ویژه خود از جمله عدم نیاز به سرمایه گذاری زیاد و امکان ایجاد و توسعه آن در مناطق روستایی به ویژه در داخل محل سکونت روستاییان میتوانند، چنین نقش مهمی را به نحو احسن ایفا کند.
کمبود سرمایه، ضعف بازار و بازاریابی برای تولید صنایع دستی مهمترین عوامل و مشکلاتی که باعث رکود در کارایی صنایع دستی در نواحی روستایی ترشیز شده است. رفع این مشکلات میتواند در کارایی صنایع دستی در نواحی روستایی مؤثر باشد. از مهمترین مشکلات نواحی روستایی نبود اشتغال و درآمد است، با توجه به رشد جمعیت در این نواحی ایجاد اشتغال از مهمترین برنامه توسعه روستایی به شمار میرود؛ یکی از مهمترین زمینههای ایجاد اشتغال و رفع مشکل اقتصادی در این مناطق ایجاد و تقویت صنایع دستی است. برای رسیدن به این هدف باید صنایع دستی بیش از پیش مورد توجه
قرار گیرد.
رواج تولیدات صنعتی کارخانهای مشابه تولیدات صنایع دستی، ارزانی قیمت تولیدات صنایع کارخانهای نسبت به صنایع دستی
، عدم رقابت در بسیاری از تولیدات دستی با تولیدات کارخانهای از نظر کیفیت بالا و قیمت، نبود سرمایه لازم برای فعال کردن صنایع دستی و روستایی در نواحی روستایی، عدم تمایل روستاییان و به ویژه قشر جوان به فعالیت در صنایع دستی به دلیل درآمد کم این فعالیت، تغییر ارزشها و بینشها در معرفی کالا و عدم گرایش سرمایه گذاری در نواحی روستایی به ویژه در صنایع دستی مهمترین عوامل رکود صنایع دستی ترشیز هستند.
بعضی از موارد بالا نظیر رواج تولیدات صنعتی و یا ارزانی صنایع کارخانهای نسبت به صنایع دستی از جمله مواردی هستند که برای رشد صنایع دستی نمیتواند تولیدات صنایع کارخانهای را کم کرده و یا به افزایش آن بپردازد ولی مواردی وجود دارد که چناچه درآن زمینهها برنامهریزی انجام گیرد کارایی مناسب برای رشد صنایع دستی در نواحی روستایی ایجاد میشود. در نواحی روستایی توان لازم برای توسعه صنایع دستی و روستایی وجود دارد ولی در مقابل کمبودهایی نیز دیده میشود که رشد اقتصاد و درآمد زایی صنایع دستی را با مشکل روبرو ساخته است.
برای رسیدن به توان بالقوه نواحی روستایی در زمینه کارایی و اشتغالزایی صنایع دستی باید به رفع کمبودهای چون؛ تأمین سرمایه برای توسعه صنایع دستی در نواحی روستایی، بازاریابی مناسب برای توسعه صنایع دستی روستایی، آموزش و ارتقای کارایی برای ارتقای کیفیت تولیدات دستی و هنری و رفع مشکل کار گاهها و رسانیدن به سطح محیط کار با استانداردهای فنی و بهداشتی اقدام کرد. بایسته است مسئولان مربوطه در یک حرکت جهادی اقدام به مستندسازی صنایع دستی سه شهرستان ترشیز نمایند. تهیه بانک اطلاعاتی در حوزه صنایع دستی یک نیاز اجتناب ناپذیر است. باید بدانیم
چه داریم و چه نیاز داریم. ترشیز برای گذر از سنت به مدرنتیه نیازمند بهرهمندی از تمام توانمندیهای خود است.
صنایع دستی یکی از این حوزههای بکر و نیازمند توجه است. در جای جای ترشیز به خصوص در جوار بقاع متبرکه و مجموعههای سیاحتی نیازمند ایجاد سوغاتسرا برای عرضه صنایع دستی منطقه هستیم. شایسته آن است که این محصولات طبقهبندی شده و با نشان جغرافیایی خاص خود در قالب یک برَند و مارک در سطح استان و کشور معرفی شوند. تبلیغات نیاز اصلی نامور شدن این نشانها و بِرَندهاست. با کمی دقت میتوان این محصولات را در کشورهای اطراف عرضه نمود.تهیه یک سامانه اینترنتی چند زبانه خالی از لطف نیست. باید بر کیفیت صنایع دستی ترشیز مُصر باشیم. صنایع دستی به طور
قطع در ظهور ترشیز نوین نقشی اساسی دارند.
